Żary (Sorau)
Miejsce to w zasadzie od zawsze leżało na przecięciu dwóch szlaków. Niegdyś były to trakty prowadzące z Magdeburga do Wrocławia (Trakt Solny) oraz z północy na południe. Dziś Żary leżą na przecięciu krajowej dróg nr 12 i 27, w południowym przygranicznym obszarze województwa lubuskiego.
Po raz pierwszy miejscowość o nazwie Zara pojawiła się kronice merseburskiego biskupa Thietmara już w 1007 roku. W pierwszej połowie XI wieku (do 1031 roku) należała do ówczesnego państwa polskiego. Miasto zostało lokowane na prawie magdeburskim w 1260 roku. Spośród właścicieli Żar chyba najbardziej znana jest rodzina Promnitzów, która nabyła miasto od cesarza niemieckiego. Stojący w centrum Żar pałac Promnitzów, choć mocno zniszczony, do dziś robi wrażenie dzięki swoim gabarytom.
Żary mocno ucierpiały w kwietniu 1944 r. podczas bombardowania zakładów lotniczych Focke-Wulf, a w 1945 roku podczas walk o miasto (Armia Radziecka zdobyła miasto 16 lutego). W sumie zniszczenia szacowane są na ok. 40%. Na szczęście wiele cennych zabytków przetrwało, choć nie wszystkie miały tyle szczęścia już w powojennej Polsce.
W latach 1997-1999 oraz 2001-2003 Żary były znane z organizowanego tutaj Przystanku Woodstock.
-
Browar Fechnera
Wśród informacji dotyczących piwowarstwa w Żarach można wyszukać dane mówiące o tym, że w mieście w XIX i XX wieku działało aż sześć browarów. Najbardziej znanym był ten, który działał także w okresie powojennym, zlokalizowany przy ul. Zamkowej, niedaleko pałacu Promnitzów. Budowa browaru E. Fechnera rozpoczęła się w 1835 roku i niedługo potem zakład rozpoczął warzenie piwa. Rozbudowę całego kompleksu zakończono w 1842 roku. Na stronie polska-org.pl można znaleźć informację, że po II wojnie światowej zakład zaczął działać w 1950 roku, a produkcję piwa wznowiono w 1956 roku. Jeszcze w latach 60-tych na etykietach była informacja „Browar Żary”, natomiast w latach 70-tych browar wszedł w skład Zakładów Piwowarskich w Zielonej…
-
Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa
Ten najstarszy aktualnie żarski kościół stoi we wschodniej części tutejszej starówki. Jego początki sięgają pierwszej dekady XIV wieku, kiedy to na miejscu starszej romańskiej budowli stanęło gotyckie prezbiterium. Budowę nawy głównej ukończono ponad 100 lat później, w międzyczasie podwyższając stopniowo podwyższając wcześniejszą wieżę. Kilka lat po rozpoczęciu reformacji kościół został przejęty przez protestantów. Świątynia ucierpiała podczas wojny trzydziestoletniej (1618-1648), a nieco ponad 20 lat po jej zakończeniu przeprowadzono renowację, w czasie której rodzina Promnitzów poleciła dobudowanie do prezbiterium kaplicy nagrobnej. Kościół mocno ucierpiał podczas walk w 1945 roku i dopiero w 1984 roku przywrócono mu funkcje sakralne. Najbardziej charakterystycznym elementem jest na pewno zachodnia ściana z charakterystycznym przedsionkiem oraz wysokim…
-
Kościół rektoralny (garnizonowy) pw. Krzyża Świętego
W zachodniej części dawnego miasta znajdującego się w obrębie murów obronnych zlokalizowany jest biały kościół z wąską wieżą zakończoną wysokim hełmem. Jest to świątynia powstała na bazie dawnego kościoła zakonu franciszkanów, który działał w mieście od 1274 roku do 1549 roku, kiedy to spłonęły kościół oraz klasztor spłonęły, przy czym ruiny kościoła pozostawiono, a na miejscu klasztoru powstały nowe budynki. Jedyną pozostałością po franciszkanach, oprócz elementów kościoła, jest budynek dawnej słodowni. Kościół czekał na odbudowanie niemal 180 lat. Z pierwotnej budowli pozostały jedynie elementy w północnej jego części. Ciekawostką jest głowa konia umieszczona tam przez pewnego piekarza, którego córka uciekała przed narowistym koniem napuszczonym na nią przez odrzuconego adoratora. Dziewczyna…
-
Mury obronne
Kamienne mury obronne otaczające i chroniące miasto zostały zbudowane w pierwszej połowie XIV wieku, zastępując wcześniejsze drewniano-ziemne umocnienia. Z dostępnych informacji można dowiedzieć się, że do miasta prowadziły dwie bramy: Górna od zachodu i Dolna od wschodu. Mury częściowo otoczone były fosą, a ich część zabezpieczały stawy. Obwarowania były remontowane dopóki były potrzebne, czyli do XVII wieku. Od XIX wieku rozpoczęło się stopniowe pozbywanie się tychże umocnień, a działania te rozpoczęły się od zasypania fosy. Pomimo rozbiórki murów obronnych do dziś przetrwało kilka ciekawych fragmentów. Najbardziej reprezentacyjny ich element, zawierający także basztę obronną, mieści się obecnie przy ulicach Podwale oraz Cichej. Fragment ten został ładnie odrestaurowany, a na szczycie murów…
-
Pałac Promnitzów
Zbudowany na terenie podzamcza sporych rozmiarów powstawał w I połowie XVIII wieku z inicjatywy ówczesnego właściciela Żar Erdmanna II von Promnitza, który był wówczas szambelanem Augusta II. Tak naprawdę dopiero z góry widać, że pałac ma kształt prostokąta z ukośnym wschodnim bokiem, a wewnątrz znajduje się dziedziniec o powierzchni ok. 900 m². W skład założenia wchodził m.in. park znajdujący się na północ od pałacu. Do dziś przetrwała Błękitna Brama będą aktualnie wejściem do parku miejskiego. Do dziś przetrwała także Akademia Rycerska wchodząca w skład szpitala wojskowego oraz budynki należące do dawnego folwarku. Pałac stosunkowo niedługo pełnił rolę rezydencji, bowiem Promnitzowie już 37 lat po zakończeniu budowy sprzedali obiekt Saksonii. W…
-
Ratusz
Stojący na środku rynku ratusz jest niejednolitą budowlą. Pierwszy ratusz stanął tutaj w I połowie XIV wieku, a jego pozostałości zachowały się podobno w północno-zachodniej części. Aktualnie najbardziej reprezentacyjnym elementem jest zachodnie skrzydło z renesansowym portalem oraz wieżą, które powstały po pożarze w 1617 roku. Reszta, będąca wynikiem zmian przeprowadzonych w XIX i XX wieku obecnie bardziej przypomina szkołę niż najbardziej reprezentacyjny obiekt miejski. Obok ratusza, przy jego wschodnim skrzydle, stoi studnia z bazyliszkiem, która związana jest z legendą dotycząca tego potwora przelatującego nad miastem i odpoczywającego przy studni. Według innej legendy przy Trakcie Solnym niedaleko Żar św. Jerzy walczył ze smokiem.
-
Rynek
Pomimo zniszczeń wojennych spora część zabytkowej zabudowy mieszkalnej przetrwała do dziś. Bardzo ładnie wyglądają kamienice wokół ratusz zbudowane w większości z przełomu XIX i XX wieku. Nie przetrwała południowa pierzeja rynku, która została zastąpiona po wojnie komunistycznym blokiem psującym wygląd całości. Na szczęście w 2005 roku elewację bloku wystylizowano jako ciąg kamienic uzyskując bardzo ciekawy efekt. Z północno-wschodniego narożnika Rynku odchodzi wąska w tej części ul. Osadników Wojskowych. Tam pod numerami 52/53 stoją renesansowe kamienice należące niegdyś do doktora Ottona Langa, który w okresie międzywojennym połączył je i nadał im widoczny do dziś wygląd. W jednej z kamienic mieściła się apteka „Pod Lwem”. Kamienica Rynek 12, to dawny hotel Pod…
-
Zamek
Początki zamku sięgają II połowy XIII wieku, kiedy to Albrecht Dewin wzniósł budowlę na planie prostokąta odpowiadającą dzisiejszej północnej części. Kolejne skrzydła zostały dobudowane przez następnych właścicieli – zachodnie oraz wieżę od południa wzniosła rodzina Packów w latach 1320-1329, a wschodnie rodzina Bibersteinów na początku XV wieku. Ta ostatnia rodzina przebudowała zamek na renesansową rezydencję po uszkodzeniach spowodowanych pożarami w I połowie XVI wieku. Zmiany w stylu barokowym są natomiast efektem działań kolejnych właścicieli – rodziny Promnitzów, która w późniejszym okresie na podzamczu wybudowała dzisiejszy pałac. W II połowie XVIII wieku Promnitzowie sprzedali cały zespół zamkowo-pałacowy i od tego czasu można powiedzieć, że zakończyły przebudowy obiektu, który w XIX wieku…
