Kożuchów (Freystadt in Schlesien)
Jest to jedno z najstarszych miast w regionie. Prawa miejskie Kożuchów otrzymał już w 1273 roku, a dwa lata później była erygowana tutejsza parafia. Przejeżdżając tędy, z Zielonej Góry lub Nowej Soli w kierunku Szprotawy, nie sposób nie zauważyć obwarowań miejskich, które zachowały się w bardzo dobrym stanie, oraz fosy, która służy obecnie jako miejsce rozgrywania turniejów rycerskich. Zanim dotrzemy do samej starówki, z daleka widać charakterystyczne wieże kościoła oraz zamku. Wszystko to daje obraz historii Kożuchowa jako miasta niegdyś strategicznego.
XX wiek obszedł się z Kożuchowem dość brutalnie. Piękny ratusz oraz XVIII-wieczny pałac, będący rezydencją rodziny von Kalckreut, zostały spalone w 1945 roku i dziś możemy podziwiać jedynie pozostałości dawnej świetności siedziby rajców oraz pałacowy portal i park. W latach 60-tych rozebrano piękną, lecz zaniedbaną poewangelicką świątynię, będącą jednym z sześciu Kościołów Łaski, zostawiając, nie bardzo wiadomo dlaczego, jedynie wieżę. Elementy malowanego stropu zachowano i dziś można je oglądać w kilku kościołach w okolicach Zielonej Góry.
Na pewno warto tutaj zajechać, bo miasteczko posiada potencjał na bycie prawdziwą atrakcją turystyczną. Ostatnio odnowiono elewację zamku, przeprowadzono remont rynku, więc kierunek zmian jest odpowiedni.
-
Kościół Matki Bożej Gromnicznej
Kościół, jak cała starówka, zbudowany jest na wzgórzu, co najlepiej widać, wjeżdżając do Kożuchowa od strony Zielonej Góry. Znajduje się w północno-zachodnim rogu rynku. Jest to ceglana świątynia trójnawowa, choć zachowały się jeszcze pozostałości wcześniejszej budowli, pochodzącej z połowy XIII wieku, zbudowanej z kamienia polnego. Dzisiejszy kształt i wygląd, to efekt wielokrotnego odbudowywania po kolejnych pożarach, trawiących ten kościół. Charakterystyczna wysoka wieża widoczna jest z daleka i wraz z wieżą zamkową jest podstawowym elementem panoramy miasta. Widok z zewnątrz Epitafia Południowa ściana kościoła pokryta jest wieloma epitafiami i płytami nagrobnymi pochodzącymi z przykościelnego cmentarza. Wnętrze Wewnątrz dominuje wystrój barokowy, co w dużej mierze jest efektem pożaru z 1637 roku, gdy…
-
Kościół Łaski
Świątynia na planie krzyża greckiego została zbudowana w latach 1709-1710 jako budowla szachulcowa, na mocy układu między królem szwedzkim Karolem XII i cesarzem Józefem I Habsburgiem (ugoda altransztadzka nakazywała zwrot ewangelikom 121 kościołów, zezwalała na powstanie kolejnych sześciu nazywanych „kościołami łaski” oraz zapewniała im wolność wyznania). Obiekt powstał poza murami miejskimi. Wieżę (bliźniaczo podobną do wieży zielonogórskiego kościoła Matki Bożej Częstochowskiej) zbudowano w 1826 roku, a w ciągu kolejnych 33 lat kościół przemurowano. Po wojnie służył jeszcze do celów religijnych, a następnie został zamieniony na magazyn zbożowy. Obecnie trudno już mówić o kościele, bo na miejscu pozostała wyłącznie wieża, jako że świątynia została rozebrana w 1973 roku. Plac do dziś…
-
Lapidarium rzeźby nagrobnej
Przy ul. 1 Maja (droga wyjazdowa nr 296 w kierunku Żagania), naprzeciw kościoła św. Ducha stoi sobie niby zwyczajny otynkowany na szaro mur z ewidentnie zabytkową bramą z częściowo oryginalnymi okuciami. Na co dzień brama jest zamknięta, więc sporo osób mija po prostu ten teren. Obawiam się, że niemała część mieszkańców Kożuchowa nie wie co znajduje się za murem i niespecjalnie ich to interesuje. Wejście wymaga umówienia się z przewodnikiem w Centrum Kultury „Zamek”. Przyznam, że kiedy po raz pierwszy otworzyła się przede mną ta brama, to prawie mnie zamurowało, bo spodziewałem się kilku ścian z płytami nagrobnymi, a wszedłem na teren bardzo starego ewangelickiego cmentarza. Wkroczyłem w zupełnie inny…
-
Mury obronne
Przejeżdżając przez Kożuchów nie da się nie zauważyć najlepiej w regionie zachowanych obwarowań. Mury budowane z kamienia polnego powstały pod koniec XIII wieku. Dziś jeszcze można oglądać siedem czatowni (pierwotnie było ich dwanaście), basztę Bramy Krośnieńskiej (żadna z trzech bram nie przetrwała) oraz fosę, w której odbywają się turnieje rycerskie. System obronny wzmocniono w XV i XVI wieku budując drugi pierścień murów z bastejami.
-
Ratusz
Ratusz, podobnie jak inne budynki, był wielokrotnie niszczony przez pożary. Dzisiejszy wygląd zapoczątkowała odbudowa z końca XV wieku, gdy wzniesiono piętrowy budynek z wieżą od strony zachodniej. W połowie XIX wieku przeprowadzono prace zmieniające siedzibę władz samorządowych w neoklasycystyczną budowlę, którą można zobaczyć na przedwojennych zdjęciach. W 1945 roku ratusz został spalony i patrząc dziś na ten budynek (efekt prac z lat 60-tych) trudno oprzeć się wrażeniu, że ten komunistyczny eklektyzm wygląda co najmniej dziwnie. Od północy mamy pochyloną i wypukłą gotycką ścianę – pozostałość po XV-wiecznym ratuszu (przed wojną była to ściana wewnętrzna), od wschodu efekt XIX-wiecznej przebudowy, czyli neoklasycystyczna część z charakterystycznymi oknami, natomiast południowa strona jest jednym…
-
Rynek
Miasto zachowało średniowieczny układ ulic, jednak ze względu na liczne pożary kamienice są sporo młodsze, ale stoją na wcześniej wyznaczonych parcelach. Na pierwszy rzut oka budynki okalające ratusz nie prezentują się może jakoś specjalnie okazale (szczególnie nijak tu nie pasująca architektura powojenna), ale warto zwrócić uwagę chociażby na kamienne portale. Przy ul. Klasztornej, wychodzącej z rynku w kierunku zamku, stoi fasada domu często widoczna na zdjęciach z figurami świętych Piotra i Pawła.
-
Zamek (Klasztor Karmelitów)
Kożuchowski zamek jest jednym z niewielu tego typu obiektów w regionie, który ostał się w całości do dzisiejszych czasów. Na szczęście jest on cały czas użytkowany i remontowany, dzięki czemu zachowuje swój kształt. Zamek powstał w połowie XIV w. jako budowla na planie kwadratu, oddzielona od miasta fosą. W późniejszym okresie dobudowano mury oraz basteje, które zostały rozebrane w II połowie XIX wieku. Wcześniejszą rycerską rezydencję w XVII w. przejęli Karmelici i przebudowali zamek, dostosowując go na potrzeby klasztoru. Po kasacie zakonu obiekt zamieniono na zbrojownię. W latach 70-tych XX wieku zamek przeznaczono na bibliotekę oraz dom kultury, które to funkcje pełni do dziś. Przez długi czas obiekt pokryty szarym…
