Bytom Odrzański (Beuthen a. Oder)

Miasto leży na lewym brzegu Odry, nieco na uboczu przy drodze z Nowej Soli do Głogowa. Odnotowane zostało już na początku XI wieku, a więc historycznie jest to jedna z najstarszych miejscowości w regionie. Z tych starszych czasów za wiele nie zostało, ale za to wchodząc na rynek można zobaczyć jeden z niewielu tego typu placów z renesansową zabudową. I choćby dlatego warto zjechać z głównej drogi i odwiedzić Bytom Odrzański. Szczególnie jadąc od strony Głogowa, gdy zjeżdża się w dolinę Odry, w której znajduje się miasto, świetnie widać charakterystyczne trzy bytomskie wieże.

Warto zaznaczyć, że choć rynek jest pięknie odnowiony, a to prace wciąż były prowadzone w 2021 roku. Po wielu latach zajęto się także dawną świątynią protestancką, która niemalże cudem przetrwała pomimo braku remontów przez kilkadziesiąt lat.

Ciekawostką jest to, że przez niespełna 40 lat istniał most, który został jednak zniszczony 10 lutego 1945 r. Po prawy brzegu Odry wciąż stoją filary tego mostu, nie ma już jednak drogi dojazdowej. Od strony miasta miejsce, gdzie dawniej przebiegała przeprawa, dziś jest pomost umożliwiający spojrzenie z góry na rzekę.

Choć nie jest łatwo spojrzeć na miasto z prawego brzegu rzeki, bo nie działa przeprawa promowa, to jednak warto zajechać przy okazji w to miejsce.

  • Bytom Odrzański - Kościół Ewangelicki
    Bytom Odrzański

    Kościół Ewangelicki

    Świątynia została zbudowana w latach 1744-46 na murach zniszczonego podczas pożaru gimnazjum Georga Schönaicha. Stamtąd też pochodzi renesansowy portal, nad którym znajdują się herb znany z zamku w Siedlisku. Ozdobny portal wyróżnia się na tle dość surowej całości. W latach 1859-61 zbudowana została wieża, połączona z kościołem arkadowym przejściem. Po budynku widać, że przez wiele lat był nieużytkowany. Odwiedzałem Bytom Odrzański we wrześniu 2020 roku. Trwał remont dawnego kościoła ewangelickiego. Nie można było zbyt wiele zobaczyć, bo teren był ogrodzony, ale niewątpliwie odnowiony budynek wyglądał bardzo interesująco.

  • Bytom Odrzański - Kościół św. Hieronima
    Bytom Odrzański,  Kościoły

    Kościół św. Hieronima

    Kościół powstał w XIV wiek, jednak nie była to pierwsza świątynia w mieście (wcześniej istniał kościół św. Stefana). Dzięki nieotynkowanym fragmentom dokładnie widać, że zbudowany jest z kamienia polnego i cegły. W XV wieku dobudowano wieżę, która w późniejszym czasie została podwyższona. Ciekawymi elementami narożników w przyziemiu wieży są krzyże pokutne wkomponowane w mur. Wyryte są na nich narzędzia zbrodni. W północno-wschodniej ścianie umieszczona jest płyta przedstawiająca postać szlachcianki.

  • Bytom Odrzański - Krzyże pokutne
    Bytom Odrzański,  Krzyże pokutne

    Krzyże pokutne

    Wszystkie bytomskie krzyże pokutne są wmurowane w naroża wieży kościoła św. Bartłomieja, w jej ceglanej części, na wysokości wzroku przechodzących tamtędy ludzi. Patrząc na portal główny z zewnątrz, trzy krzyże znajdują się lewym naroży, a pozostałe dwa w prawym. Wszystkie mają kształt krzyży św. Antoniego (czyli pozbawione są górnej pionowej części) i wmurowane są poziomo, co umożliwiło ich „wmontowanie” w mur. Na krzyżach znajdujących się po lewej stronie od wejścia dokładnie widoczne są wyryte narzędzia zbrodni. W tym przypadku są to (od dołu) sztylet, miecz oraz dzida. Na górnym krzyżu po prawej stronie od wejścia wyryta jest… łopatka. Dolny krzyż zasłonięty jest gablotą z ogłoszeniami parafialnymi.  

  • Bytom Odrzański

    Pozostałości dawnego mostu

    Dziś brakuje mostów na Odrze, szczególnie na odcinku pomiędzy Nową Solą a Głogowem. Warto jednak pamiętać, że przed wojną był jeszcze jeden most – w Bytomiu Odrzańskim. Został otwarty 16 czerwca 1907 roku, a przygotowany został oczywiście w fabryce Georga Beuchelta w Grünbergu, czyli w późniejszym zielonogórskim Zastalu. Z informacji, które są dostępne na tablicy po „miejskiej” stronie dawnego mostu można dowiedzieć się, że całość miała niespełna kilometr długości (dokładnie 944 metry) oraz 9,60 m szerokości, czyli na dzisiejsze warunki był dość wąski. Zniszczony został przez wojska niemieckie podczas ofensywy Armii Radzieckiej 10 lutego 1945 roku i nie został już odbudowany. Co ciekawe, na prawym brzegu Odry wciąż stoją bardzo…

  • Bytom Odrzański,  Powiat nowosolski,  Ratusze

    Ratusz i rynek

    Bytomski rynek różni się od innych tego typu miejsc w regionie. Przede wszystkim plac w środku jest pusty, bo ratusz jest jednym z elementów północno-zachodniego skrzydła. Poza tym mamy tu renesansowe budynki, spośród których wyróżniają się Hotel pod Złotym Lwem oraz oczywiście ratusz. Ratusz powstał na początku XVII wieku, jednak został zniszczony w wyniku pożaru, a następnie odbudowany w 1697 roku. Z pierwotnej budowli zachowała się część murów oraz efektowny portal. Innym z charakterystycznych elementów jest herb miasta znajdujący się na ścianie szczytowej. W 2021 roku, wracając z weekendowego wyjazdu przyjechaliśmy z Żoną do Bytomia Odrzańskiego i przespacerowaliśmy się po przedpołudniowym, opustoszałym rynku. Tutejsze kolorowe kamieniczki są ładnie odnowione, dzięki…